Από την εφημερίδα Τα Νέα
Του Γιάννη Ματσούκα
Εχοντας διατελέσει στο παρελθόν πρόεδρος του τμήματος Χημείας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, μπορώ να μιλώ με βάση την εμπειρία μου. Το διάστημα της θητείας μου ως πρόεδρος έπρεπε να παλεύω καθημερινά με τη γραφειοκρατία των δομών του τμήματος. Ημουν υποχρεωμένος να διαθέτω μεγάλο χρονικό διάστημα των γενικών συνελεύσεων για αιτήσεις, προτάσεις, ανακοινώσεις, εγκρίσεις, ακόμα και για αυτονόητα θέματα. Εάν δεν το έκανα με δημόσια ανακοίνωση στη γενική συνέλευση και δημόσια έγκριση των μελών του τμήματος, κινδύνευε η νομιμότητα μεταπτυχιακών τίτλων αποφοίτων μας.
Φαίνεται ότι η δημόσια συζήτηση για την Ανώτατη Παιδεία, ιδιαίτερα από αυτούς που αντιτίθενται στη μεταρρύθμιση, μετατίθεται πλέον από το μοντέλο διοίκησης που είναι η λυδία λίθος του νέου νόμου σε πολύ δευτερεύοντα θέματα, όπως η λειτουργία των τμημάτων και η ενίσχυση των σχολών.
Για όλους εμάς που βιώνουμε το πανεπιστήμιο, η σημερινή λειτουργία του μόνο την εύρυθμη λειτουργία του και την πρόοδο δεν εξυπηρετεί. Το θεσμικό πλαίσιο, με τις υπερεξουσίες πρύτανη και προέδρου και τη συνακόλουθη γραφειοκρατία των γενικών συνελεύσεων των τμημάτων, καταδικάζει το πανεπιστήμιο και τα μέλη ΔΕΠ σε ερευνητική και εκπαιδευτική αδράνεια. Αλλά το πανεπιστήμιο δεν είναι ιδιοκτησία των πρυτάνεων. Ανήκει στην κοινωνία, στην οποία πρύτανης, κοσμήτορες, πρόεδροι, μέλη ΔΕΠ πρέπει να λογοδοτούν. Το δημόσιο πανεπιστήμιο διαθέτει μεγάλο αριθμό νησίδων αριστείας και, παρά τα εγγενή του προβλήματα, μπορεί να αποτελέσει την προωθητική δύναμη ανάπτυξης της χώρας.
Με την επίφαση της δημοκρατικής αρχής ότι όλοι μαζί αποφασίζουμε, τα τμήματα έχουν μετατραπεί σε εκλογικά και εξεταστικά κέντρα με ανιαρές και πολλές φορές άνευ αντικειμένου γενικές συνελεύσεις. Ο πρόεδρος, με την εκλογική συμμετοχή των πάντων, συγκαλούσε συνελεύσεις για να συζητηθούν και να εγκριθούν τα αυτονόητα: άδειες προσωπικού, μετακινήσεις, συμβουλευτικές επιτροπές υποψηφίων διδακτόρων... Θα έπρεπε να απασχολούν η αναβαθμισμένη εκπαίδευση, η υψηλού επιπέδου έρευνα, τα προγράμματα σπουδών, οι υποδομές, ο εξοπλισμός, η καινοτομία και η προαγωγή του τμήματος και της επιστήμης που υπηρετεί. Ομως...
Προφανώς, λοιπόν, είναι επιβεβλημένη η ενίσχυση της σχολής. Ο κοσμήτορας χρειάζεται να έχει την ευθύνη της συγκρότησης των εκλεκτορικών σωμάτων αξιολόγησης των υπό εξέλιξη ή πρόσληψη μελών ΔΕΠ των τμημάτων, με προφανή τη μείωση των φαινομένων συντεχνίας που παρατηρούνται πολύ συχνά στις εξελίξεις. Μία ενισχυμένη γραμματεία θα είναι αρκετή για τα θέματα ρουτίνας. Η συγκρότηση θα γίνεται από λίστες μελών ΔΕΠ άλλων πανεπιστημίων και από βάσεις δεδομένων γνωστικών αντικειμένων μελών ΔΕΠ στα διάφορα πανεπιστήμια, οι οποίες είναι διαθέσιμες.
Η εισαγωγή των φοιτητών σε σχολή, και όχι σε τμήμα, είναι μια δοκιμασμένη πρακτική παγκοσμίως. Επιτρέπει στους φοιτητές να κατασταλάξουν στο τμήμα της προτίμησής τους. Το Πανεπιστήμιο Πατρών, στην έναρξη λειτουργίας του το 1966 και για τα δύο πρώτα χρόνια, δεχόταν φοιτητές στο εισαγωγικό τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής. Η εγγραφή στα τμήματα Χημείας, Φυσικής, Βιολογίας, Μαθηματικών γινόταν στο δεύτερο έτος, με βάση τη βαθμολογία και χωρίς κανένα πρόβλημα. Απ' όσο γνωρίζω, όλοι οι τότε πρώτοι φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών της Φυσικομαθηματικής, έπειτα από πολύ καλές σπουδές και παρά τις αρχικές δυσκολίες, είχαν εν συνεχεία λαμπρές καριέρες.
Υπάρχει και το θέμα του ασύλου, της διακίνησης δηλαδή και ανταλλαγής ιδεών στο πανεπιστήμιο. Αυτή η ανταλλαγή πρέπει να είναι κατοχυρωμένη, όχι η φίμωση της σκέψης. Είναι αδιανόητο ότι στην Ελλάδα, στη χώρα του Ξένιου Δία, της διανόησης και του λόγου όπως μας τον δίδαξαν οι κλασικοί σοφοί, απειλήθηκε η ζωή του κορυφαίου ερευνητή της εποχής μας, του Τζέιμς Ντ. Γουότσον, βραβευμένου με Νομπέλ Ιατρικής, όταν προσκεκλημένος του Πανεπιστημίου Πατρών μιλούσε για την ανακάλυψη της Διπλής Ελικας του DNA. Είναι ασύλληπτο, στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία και τον διάλογο, να εμποδίζεται η διάλεξη για μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις όλων των εποχών. Είναι αυτό άσυλο ιδεών;
Η ώρα για το μεγάλο άλμα έχει φτάσει. Ο πρύτανης, διακεκριμένος ερευνητής, στο εξής πρέπει να ασχολείται με τα ακαδημαϊκά θέματα και την ανάπτυξη του πανεπιστημίου. Η αποστολή των μελών ΔΕΠ είναι η διεπιστημονική συνεχής έρευνα, η καλύτερη δυνατή εκπαίδευση των φοιτητών και η μεταφορά της γνώσης στην κοινωνία ως χρήσιμο και πρακτικό αγαθό. Ο νέος νόμος, με βελτιώσεις σε επιμέρους θέματα, που θα διασφαλίζουν τη δωρεάν παιδεία, είναι ανάγκη για τη χώρα και για την πρόοδό της.
Ο Γιάννης Ματσούκας είναι καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Πατρών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου